محافظ دندان یکی از وسایل پیشگیری از آسیب‌های دندانی هنگام بازی و ورزش هست. این وسیله در بسیاری از ورزش‌ها مانند بوکس، هاکی روی یخ، فوتبال، کشتی، سافت‌بال و بسیاری از ورزش‌های دیگر استفاده می‌شوند.
استفاده از این وسیله ساده از شکستن دندان‌ها، پاره شدن لثه‌ها و حتی شکستن استخوان فک جلوگیری می‌کند. تصورش را بکنید که در ورزش بوکس، ضربه‌های سنگینی که بر صورت ورزشکاران وارد می‌شود می‌تواند در یک لحظه تمام دندان‌های ورزشکار را خرد کند ولی با استفاده از این وسایل محافظتی، از بسیاری از آسیب‌های ناشی از ضربه پیشگیری خواهد شد.
اگر خودتان ورزشکار هستید و یا کودکان پرانرژی دارید که در فصل تابستان ورزش‌های پرجست و خیز را انتخاب کرده‌اند، بد نیست نیم نگاهی به خرید محافظ دندان داشته باشید.
دندان قروچه یا ساییدن دندان بیشتر در هنگام خواب رخ می‌دهد و استفاده از محافظ دندان حتی در هنگام خواب نیز می‌تواند دندان‌ها را از ساییده شدن و عوارض آن محافظت کند.کوتاه شدن دندان‌ها به ویژه در دندان‌های جلو، آسیب به لثه، سست شدن دندان و لق‌شدگی، افتادن و دردناکی دندان، شکستن مینای دندان و پرکردگی‌ها، نازیبایی فک و دندان‌ها، سر درد و حساس شدن به سرما از عوارض این عادت بد است.
افرادی که در طول شب یا حتی در روز دندان‌قروچه می‌کنند باید از محافظ دندان استفاده می‌کنند،از علت‌های بروز این رفتار می‌توان به فشارهای روحی، مشکلات مادرزادی عادت‌های ناخودآگاه، آلرژی و انگل‌های روده‌ای اشاره کرد.مصرف موادی نظیر نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند نوشابه‌ها، شکلات و قهوه و نوشیدنی‌های الکلی می‌تواند موجب افزایش دندان قروچه شود.
خودداری از جویدن آدامس، مداد یا هر وسیله دیگر می‌تواند در کاهش این عارضه کمک کند اما در برخی از موارد نیز باید درمان توسط پزشک انجام شود و خود درمانی می‌تواند تأثیرات منفی برجای بگذارد.این عارضه در کودکان به ویژه هنگام رویش دندان‌های شیری یا دایم هم می‌تواند اتفاق بیفتد که البته با کامل شدن رویش دندان‌ها این مشکل معمولاً حل می‌شود.
• پلاکی که خم می‌شود
محافظ دهانی یک پلاک انعطاف‌پذیر از جنس پلاستیک است. کافی است آن را در هنگام ورزش و یا فعالیت‌های تفریحی درون دهان‌تان قرار دهید تا دندان‌هایتان از آسیب در امان بمانند. حتما مسابقات ورزشی گوناگون را در تلویزیون تماشا می‌کنید، آسیب‌های ورزشی جز جدانشدنی این مسابقات است. از برخورد تصادفی میان بازیکنان گرفته تا ضربه‌های خطایی که بر سر و صورت بازیکنان وارد می‌شود، زمین‌خوردگی و ضربه به فک بخش دیگری از آسیب‌های ورزشی را تشکیل می‌دهد. در تمام این آسیب‌ها، داشتن یک محافظ دهانی موجب می‌شود که بازیکنان پس از ضربه با دندان‌هایی شکسته یا لق شده و یا پارگی لثه و بافت‌های دهانی روبه‌رو نشوند بنابراین فواید به دهان گذاشتن آن، به تحمل این پلاک در داخل دهان طی بازی و مسابقه ورزشی می‌ارزد، به نظر شما این طور نیست؟
• دندان‌هایی برای خرآب شدن
آسیب‌ها و ضربه‌ها در مسابقات ورزشی غیرقابل پیش‌بینی هستند. یک ضربه می‌تواند موجب پارگی مخاط دهان، خون‌ریزی مغزی، بی‌هوشی، شکستگی فک و شکستگی گردن شود. این آسیب‌ها به آسانی با برخورد شدید فک پایین به فک بالا در اثر یک ضربه می‌توانند رخ دهند. هنگامی که شما این پلاستیک نرم (محافظ دهانی) را در دهان‌تان می‌گذارید، دندان‌ها در تماس با گونه، لب و زبان قرار نمی‌گیرند بنابراین اگر به صورت ناگهانی ضربه‌ای به فک و صورت وارد شود، دندان‌ها نمی‌توانند این بافت‌های نرم را گاز گرفته و موجب پارگی این بافت‌ها شوند.
این بالشتک نرم لاستیکی میان دندان‌ها قرار می‌گیرد و از برخورد شدید آنها به هم در اثر ضربه پیشگیری خواهد کرد. استفاده از محافظ‌های دهانی برای گروهی از کودکان بسیار ضروری است. آن هم کودکانی هستند که از وسایل ارتودنسی روی صورت و گردن و یا داخل دهان‌شان استفاده می‌کنند. در این وسایل ارتودنسی سیم‌هایی تعبیه شده است که می‌توانند در اثر ضربه به بافت‌های دهان و دندان آسیب برسانند بنابراین اگر کودک شما در حال انجام اردتودنسی است حتما با دندانپزشک او درباره استفاده از یک محافظ دهانی حین بازی و ورزش مشورت کنید.
• برای چه ورزش‌هایی
متخصصان توصیه می‌کنند در کلیه ورزش‌ها و مسابقاتی که احتمال برخورد و ضربه وجود دارد، ورزشکاران باید از محافظ دهانی استفاده کنند. بوکس، فوتبال، هاکی روی یخ، کشتی، اسکیت، اسکی، دوچرخه‌سواری، جودو، بستکبال، سافت‌بال و راگبی ازجمله ورزش‌هایی هستند که احتمال ضربه به فک و صورت در آنها زیاد است و بنابراین ورزشکاران باید با راهنمایی مربی ورزشی خود و کمک یک دندانپزشک، یک محافظ دهانی برای خودشان دست و پا کنند.
• چرا گریزانیم
شاید با خودتان بگویید که یک گل کوچیک که این حرف‌ها را ندارد. ولی تصورش را بکنید در صورتی که یکی از دندان‌های فرزند شما در طول بازی شکست، چه دردسرها و هزینه‌هایی را باید تحمل کنید تا با این مشکل کنار بیایید. اینکه چرا ما به استفاده از محافظ‌های دهانی عادت نکرده‌ایم و یا حتی چیزی از آن نشنیده‌ایم، دلایل بسیاری دارد.
بسیاری از والدین چون از شدت آسیب‌هایی که ممکن است در طول بازی و ورزش برای کودکان به وجود بیاید آگاهی ندارند، نسبت به استفاده از آن برای فرزندان‌شان بی‌تفاوت‌اند. دلیل دیگر آن است که مربیان ورزشی در مدارس و باشگاه‌ها بر ضرورت استفاده از آن به ورزشکاران تاکید نمی‌کنند. هزینه و قیمت گران این وسایل نیز شاید دلیل دیگری برای استفاده نکردن از آنها باشد ولی جالب است بدانید که قیمت این وسایل اصلا گران هم نیست. این وسایل در انواع آماده نیز وجود دارند که هزینه خرید آن از بسیاری از لباس‌ها و کفش‌ها و ابزار ورزشی دیگر بسیار کمتر است.
• برای همه یا مخصوص شما
محافظ‌های دهانی انواع گوناگونی دارند که شما می‌توانید با توجه به بودجه خودتان، مشورت مربی ورزشی و دندانپزشک یکی از آنها را خریداری کنید. محافظ‌های دهانی سه نوع اصلی دارند:
۱- محافظ‌های دهانی آماده: این محافظ‌های دهانی در بازار کمترین قیمت را دارند. آنها کمترین محافظت را از دندان‌ها و بافت‌های دهانی به وجود می‌آورند چون مخصوص دهان و فک شما ساخته نشده‌اند و ممکن است کمی شل و یا سفت در دهان‌تان قرار گیرد و تطابق کافی را با لثه‌ها و دندان‌هایتان نداشته باشند. یکی دیگر از معایب این محافظ‌های دهانی از پیش آماده شده دشواری صحبت کردن و نفس کشیدن با آنهاست چون شما مجبورید برای آنکه آنها را در دهان‌تان نگه دارید، فک و دهان‌تان را ببندید.
۲- محافظ‌های دهانی نیمه آماده: این گروه دوم محافظ‌های دهانی بهتر از نوع اول هستند چرا که تطابق بهتری با دندان‌ها و بافت‌های دهانی شما خواهند داشت. این محافظ‌ها به دو صورت وجود دارند، یکی از انواع آن دارای کاسه‌ای کوچک است که چانه درون آن قرار می‌گیرد و از آسیب چانه و فک در اثر زمین‌خوردگی و ضربه پیشگیری می‌کند. این وسیله یک ورقه نیز دارد که شما آن را گاز می‌گیرد تا از دندان‌ها در برابر ضربه محافظت کند. نوع دیگری از محافظ‌های دهانی نیمه کاره، ورقه‌های نازکی از جنس آکریل یا لاستیک هستند. هنگامی که ورزشکار این ورقه را در دهانش می‌گذارد، این ورقه در اطراف دندان‌ها و در حرارت دهان شکل گرفته و سپس سفت می‌شود بنابراین شکل نهایی این محافظ دهانی می‌توانند تطابق مناسبی با بافت‌های دهانی و دندان‌ها داشته باشد.
۳- محافظ‌های دهانی مخصوص شما: دندانپزشکان و مربیان ورزشی اعتقاد دارند که این محافظ‌ها بهترین نوع هستند چرا که مخصوص خود ورزشکار ساخته می‌شوند. چون برای ساخت آنها لازم است شما به مطب دندانپزشکی بروید و یک قالب‌گیری از دهان شما انجام شود. محافظ دهانی که در نهایت برایتان ساخته می‌شود، تطابق خوبی برای شما خواهد داشت.
• مراقبت از محافظ‌های دهانی
۱- قبل و پس از هر بار مصرف، محافظ دهانی‌تان را با آب سرد و صابون بشویید. شما می‌توانید از خمیر دندان و مسواک نیز برای تمیز کردن آن استفاده کنید. دقت کنید که استفاده از آب گرم می‌تواند موجب تغییرات حجمی در آن شده و تطابق خودش را با بافت‌های دهان شما از دست بدهد.
۲- قبل از کنار گذاشتن محافظ دهانی‌تان، آن را برای چند دقیقه درون یک دهان‌شویه قرار دهید تا به طور کامل ضدعفونی شود.
۳- محافظ دهانی‌تان را در یک ظرف پلاستیکی نگهداری کنید. این ظرف باید به گونه‌ای باشد که محافظ به راحتی درون آن هوا بخورد. بهتر است سوراخ‌هایی در دیواره آن وجود داشته باشد تا هوا درون ظرف عبور کند، در غیر این صورتمحافظ خشک خواهد شد.
۴- حرارت می‌تواند محافظ دهانی را خراب کند، پس ظرف محتوی آن را در برابر تابش مستقیم نور خورشید و یا درون اتومبیل نگذارید.
۵- محافظ دهانی‌تان را خم نکنید چون دچار تغییر شکل دایمی می‌شود و دیگر در دهان‌تان تطابق نخواهد داشت.
۶- محافظ دهانی‌تان فقط مخصوص شماست، آن را به دیگری قرضی ندهید.
۷- اگر مشکلی در رابطه با محافظ دهانی‌تان دارید، از دندانپزشک‌تان بخواهید تا آن را برایتان اصلاح کند.
طاها 